آشنایی کامل با بازار بزرگ تهران (از تاریخچه تا معرفی تمامی بخش ها)

بازار بزرگ تهران یکی از قدیمی ترین مراکز تجاری پایتخت ایران است که در منطقه ۱۲ شهر تهران قرار دارد. این بازار تنها مکانی برای خرید و فروش نیست؛ بلکه به نوعی هویت تاریخی و فرهنگی تهران را بازتاب می دهد و بخش مهمی از تاریخ شهر به شمار می آید. در این مقاله هر چیزی که باید درباره این بازار بدانید را مفصلا توضیح داده ایم.

چگونه به بازار بزرگ تهران برویم؟

این مجموعه، به صورت چهارگوشی است که خیابان های مهم تهران آن را احاطه کرده اند. این خیابان ها عبارتند از خیابان مولوی در جنوب، خیابان مصطفی خمینی در شرق، خیابان پانزده خرداد در شمال و خیابان خیام در غرب.

هر یک از این خیابان ها به ورودی های مختلفی از بازار دسترسی دارند که با توجه به کالاهایی که می خواهید خرید کنید، می توانید ورودی مناسب را انتخاب کنید. برای مثال، اگر قصد خرید فرش از بازار تهران را دارید، از خیابان خیام، و برای خرید مواد غذایی از خیابان مصطفی خمینی می توانید وارد بازار شوید.

دسترسی از طریق مترو به بازار بزرگ تهران

مترو تهران یکی از بهترین راه ها برای دسترسی به بازار بزرگ است. با استفاده از نقشه مترو تهران، از طریق خط شماره ۱ مترو تهران (تجریش به کهریزک)، می توانید به ایستگاه ۱۵ خرداد برسید و از آنجا وارد بازار شوید.

ایستگاه های مترو میدان محمدیه و میدان ۱۵ خرداد در دو سوی خیابان خیام واقع شده اند که دسترسی شما به بازار را آسان تر می کنند. با استفاده از این ایستگاه ها، تنها کمی پیاده روی نیاز است تا بتوانید به بازار برسید.

دسترسی از طریق ماشین شخصی به بازار تهران

به دلیل موقعیت مرکزی بازار بزرگ تهران در شهر و قرارگیری آن در محدوده طرح ترافیک، استفاده از ماشین شخصی نیازمند برنامه ریزی بیشتری است. یکی از مشکلات این منطقه نبود پارکینگ های بزرگ و مشخص برای بازار است، بنابراین باید ماشین خود را در کوچه ها و خیابان های اطراف پارک کنید. برخی از مسیرها نیز به پیاده راه تبدیل شده اند، پس دسترسی مستقیم با خودرو به بازار ممکن نیست. اگر قصد استفاده از تاکسی دارید، می توانید از نقاط مهمی مثل میدان آزادی یا صادقیه تاکسی به مقصد بازار بگیرید و به راحتی به آنجا برسید.

دسترسی از طریق اتوبوس به بازار بزرگ تهران

اگر ترجیح می دهید از اتوبوس استفاده کنید، خطوط بی آرتی (BRT) نیز به بازار بزرگ تهران دسترسی دارند. می توانید از خط تجریش-راه آهن استفاده کنید و در ایستگاه های منیریه یا امام خمینی پیاده شوید.

از آنجا می توانید با کمی پیاده روی به بازار برسید یا با استفاده از تاکسی های محلی، مستقیماً به ورودی های بازار دسترسی پیدا کنید. انتخاب میان تاکسی، مترو یا اتوبوس بستگی به راحتی شما و دسترسی تان به این وسایل دارد.

تاریخچه بازار بزرگ تهران یا بازار ۱۵ خرداد

این بازار قدمت زیادی دارد و برخی کارشناسان و مورخان، تاریخ ساخت آن را به دوران صفویه و شاه طهماسب صفوی نسبت می دهند، در حالی که عده ای دیگر معتقدند که این بازار به زمان ناصرالدین شاه قاجار برمی گردد. با اینکه هنوز دقیقاً مشخص نیست کدام دوره به طور قطعی آغازگر ساخت بازار تهران بوده، اما اهمیت تاریخی و فرهنگی آن در هر دوره بیشتر و بیشتر شده است.

تحول و گسترش بازار در دوره قاجار

با انتخاب تهران به عنوان پایتخت ایران در قرن نوزدهم، آقا محمد خان قاجار، بنیان گذار این سلسله، بسیاری از تحولات و ساخت وسازهای جدید را در این شهر آغاز کرد. بازار بزرگ تهران که در این دوران نیز نقش بسیار مهمی داشت، با اضافه شدن ساختمان های جدیدی از جمله کاخ های سلطنتی، مساجد و عمارت هایی همچون شمس العماره، مورد بازسازی و گسترش قرار گرفت. این توسعه ها باعث شد که بازار بزرگ به یک مرکز مهم تجاری و اقتصادی تبدیل شود.

گزارش های تاریخی از بازار تهران

در سفرنامه های قدیمی، از جمله سفرنامه توماس هربرت، که به زمان حکومت صفویه و سال ۱۳۰۸ هجری قمری بازمی گردد، اشاره ای به بازار تهران شده است. هربرت در این سفرنامه، این بازار را به عنوان بازاری روباز توصیف کرده است؛ این نکته نشان می دهد که در دوره صفویه، بازار تهران وجود داشته، اما هنوز به طور کامل مسقف نشده بود.

در دوره ناصرالدین شاه قاجار، بسیاری از بخش های جدید به این بازار اضافه شدند و بازار به تدریج به شکل مسقف و توسعه یافته ای که امروز می بینیم تبدیل شد.

نقش معماران خارجی در توسعه بازار

از نکات جالب درباره بازار بزرگ تهران، حضور گروهی از معماران فرانسوی است که در دوره ناصرالدین شاه به ایران دعوت شدند تا در طراحی و ساخت برخی از ورودی ها و دروازه های بازار همکاری کنند. هدف از ساختن بازارهای مسقف و نیز این ورودی های زیبا، کمک به تسهیل خرید و رفاه بیشتر مردم در آب وهوای گرم تهران بود.

دوره طلایی ساخت و ساز در بازار تهران

در زمان ناصرالدین شاه قاجار، ورودی اصلی بازار که امروزه به عنوان بازار بزرگ شناخته می شود، ساخته شد. این دوره را می توان دوره طلایی گسترش بازار تهران نامید؛ چرا که در این زمان، بسیاری از راسته ها و سراهای جدیدی به بازار اضافه شدند که همچنان پا بر جا و فعال هستند. این تغییرات، بازار تهران را به مرکز خریدی پراهمیت در قلب تهران تبدیل کرد.

ثبت بازار بزرگ تهران در فهرست آثار ملی

بازار بزرگ تهران به دلیل اهمیت تاریخی و فرهنگی خود، در تاریخ ۲ آبان ۱۳۵۶ به شماره 1540 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بازار اکنون نه تنها به عنوان یک مرکز تجاری و خرید پرطرفدار بلکه به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری تاریخی نیز شناخته می شود و هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می کند.

آشنایی با مهم ترین بخش های بازار بزرگ تهران

این بازار شامل راسته ها، سراها، تیمچه ها و چارسوق های مختلفی است. اجازه دهید پیش از معرفی بخش های مهم بازار، با این 4 اصطلاح آشنا شویم:

“راسته” مسیر اصلی بازار است که در دو طرف آن دکان ها قرار دارند. “سرا” فضایی مرکزی با حجره هایی منظم در اطراف است. “تیمچه” فضایی سرپوشیده است که به فروش یک نوع کالای خاص اختصاص دارد و “چارسوق” محل تقاطع دو راسته اصلی با معماری زیباست که به جذابیت بازار می افزاید. اکنون نگاهی به بخش های تاریخی این بازار خواهیم داشت که بازدید از آنها ضروری است.

سبزه میدان؛ یادگار امیرکبیر در بازار تهران

نام گذاری سبزه میدان به دلیل استفاده از این مکان برای کشت سبزیجات در دوره زندیه و اوایل قاجار است. ورودی زیبای سبزه میدان در ضلع جنوبی آن، دروازه ای به سوی بازار اصلی تهران است. با عبور از این سردر تاریخی، به بازار کفاش ها خواهید رسید.

تیمچه مهدیه؛ بورس لباس زیر و یادگار ترمه های پایتخت

در نزدیکی سبزه میدان، تیمچه مهدیه قرار دارد که با پوشش ضربی و تزئینات خاص یزدی بندی خود، جلوه ای متفاوت به بازار بزرگ تهران بخشیده است. این تیمچه به فروش لباس زیر زنانه اختصاص دارد و در گذشته به عنوان مهد ترمه تهران شهرت داشت.

تیمچه حاجب الدوله؛ نگین دوران ناصری

در کنار مسجد جامع، تیمچه حاجب الدوله به عنوان یکی از بناهای ثبت شده ملی، با معماری زیبای قاجاری خود می درخشد. این تیمچه توسط حاج علی خان حاجب الدوله در دوران ناصرالدین شاه ساخته شده و در سال ۱۳۵۶ خورشیدی به عنوان اثر ملی ثبت گردیده است.

قهوه خانه حاج علی درویش؛ کوچک ترین قهوه خانه جهان

در راسته زرگرهای بازار تهران، کوچک ترین قهوه خانه جهان یعنی قهوه خانه حاج علی درویش قرار دارد. این قهوه خانه که اکنون توسط پسر حاج علی درویش اداره می شود، با قوانین خاص خود و اشعار و جملات زیبای روی دیوارهایش، فضایی دلنشین و متمایز را برای مشتریان فراهم کرده است.

مسجد امام خمینی؛ گواهی بر تاریخ

این مسجد تاریخی که در گذشته به مسجد شاه یا مسجد سلطانی معروف بود، در جنوب شرقی میدان پانزده خرداد واقع شده است. ساخت این مسجد به زمان فتحعلی شاه قاجار بازمی گردد و در طول زمان، نقش مهمی در وقایع تاریخی ایران همچون جنبش تنباکو و انقلاب مشروطه ایفا کرده است.

خانه تاریخی ملک؛ اثری از هنر قاجار و پهلوی در بازار بزرگ تهران

خانه ملک از آثار تاریخی تهران است که در دوران قاجار و پهلوی ساخته شده و دارای تزئیناتی همچون کاشی کاری، آجرکاری و منبت کاری است. این خانه متعلق به حاج حسین آقا ملک، تاجر ثروتمند مشهدی، است که وقف کتابخانه و موزه ملی ملک کرده بود. اکنون این خانه به موزه و کتابخانه ملی ملک تبدیل شده و به حفظ میراث فرهنگی ایران کمک می کند.

مسجد جامع بازار؛ قدیمی ترین مسجد تهران

این مسجد با معماری خاص خود در طی دوره های تاریخی مختلف ساخته شده و یکی از قدیمی ترین مساجد تهران به شمار می رود. قدیمی ترین سند تاریخی این مسجد مربوط به نقشه ای از تهران در سال ۱۲۷۵ قمری است.

چهارسوق بزرگ بازار تهران؛ محل تقاطع بازارها

چهارسوق بزرگ، به عنوان محل تقاطع دو راسته اصلی، با معماری بی نظیر خودنمایی می کند. این بنا به دوره زندیه برمی گردد و بعدها در زمان قاجار تکمیل شده است. این چهارسوق بزرگ به بازار چهل تن متصل است و به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است.

امامزاده زید؛ آرامگاه لطفعلی خان زند

این امامزاده در انتهای جنوبی بازار بزازان قرار دارد و یکی از مکان های مذهبی قدیمی بازار بزرگ تهران به شمار می رود. آرامگاه لطفعلی خان زند نیز در این امامزاده قرار گرفته است و این مکان به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است.

سرای امیر؛ یادگار جاودان امیرکبیر

سرای امیر در غرب بازار یکی از قدیمی ترین بخش های بازار تهران است که به سرای اتابکیه نیز شناخته می شود. این بخش که توسط امیرکبیر در سال ۱۲۲۹ شمسی ساخته شده، اکنون محل فروش پارچه و منسوجات است و شهرت زیادی دارد. در این مکان می توانید مجسمه امیرکبیر را ببینید و همچنین از کوچه عباس آباد، جایی که مغازه ها اغلب به فروش عمده پارچه اختصاص دارند، بازدید کنید.

از هر بخش بازار چه کالاهایی می توانیم بخریم؟

هر کدام از راسته های بازار بزرگ تهران به فروش کالای خاصی اختصاص دارد. در این بخش با معرفی بخش های مختلف بازار، به شما کمک می کنیم تا دقیقاً بدانید از کجا باید چه کالایی را تهیه کنید و وقت خود را در پیدا کردن فروشگاه های مناسب هدر ندهید:

• چهار سوق بزرگ، سرای دالان دراز: مخصوص خرید آجیل و خشکبار.
• راسته جعفری، کوچه حمام چال، کوچه هفت تن، بازار مسگرها: برای خرید انواع پوشاک.
• سرای امیرکبیر، بازار عباس آباد: مخصوص خرید پارچه.
• بازار بین الحرمین، اطراف مسجد جامع و شمال سرای قزوینی ها: مخصوص خرید لوازم التحریر.
• انتهای شرقی بازار و نرسیده به بازار سید اسماعیل: محل فروش نایلون و پلاستیک.
• راسته زرگرها: مخصوص خرید طلا، جواهرات و ساعت.
• بازار سلطانی: فروش انواع بدلیجات.
• تیمچه حاجب الدوله: خرید ظروف و لوازم دکوری.
• بازار مروی: برای تهیه لوازم آرایشی و خوراکی.
• سرای مشیر خلوت: فروش لوازم خیاطی، کیف و چمدان.
• بازار سید اسماعیل: مخصوص خرید لوازم خانگی.
• کوچه سید ولی: برای تهیه کفش و محصولات چرمی.

• انتهای جنوبی بازار کفاش ها: مخصوص خرید فرش و تابلوفرش.
• کوچه احمدی در بازار حضرتی: فروش تنباکو، دخانیات، جوراب و لباس زیر.
• کوچه مزینی و کوچه رضایه: مخصوص خرید صندل و کفش.
• منوچهرخانی: محل خرید محصولات عطاری.
• پله نوروز خان: فروش عطر و ادکلن و لوازم تولد.
• بازار مسجد جامع: برای تهیه انواع لوازم تولد.

پاساژهای بازار بزرگ تهران

در بازار بزرگ تهران، پاساژهای متعددی وجود دارند که هرکدام به فروش کالاهای خاصی مشغول هستند. در این بخش چند پاساژ معروف بازار را همراه با اطلاعات تکمیلی آن ها مشاهده می کنید:

• پاساژ رضا: در خیابان ۱۵ خرداد، نرسیده به بازار بزرگ. ساعت کاری از 9 صبح تا 19 عصر. کالاها شامل انواع پوشاک و خوراکی های خارجی.
• پاساژ چهارسوق: در بازار تهران، خیابان بازار مسگرها. ساعت کاری از صبح تا 16. محصولات مختلفی از جمله پوشاک، عطر، کیف، کفش و کلاه.
• پاساژ قائم: واقع در خیابان ۱۵ خرداد، بازار بزازها، بازار عباس آباد، کوچه علی آباد. ساعت کاری از 10 صبح تا 22. مخصوص فروش انواع پارچه.
• پاساژ مریم: در بازار بزرگ، تیمچه حاجب الدوله و بازار کفاش ها. ساعت کاری از 9 صبح تا 7 شب. فروش پوشاک، پارچه، حوله و روتختی.

رستوران های بازار بزرگ تهران

بازار بزرگ تهران دارای رستوران های متنوعی است که هرکدام شهرت و محبوبیت خاصی داشته و در لیست بهترین رستوران های تهران قرار دارند. اگر به دنبال جایی برای استراحت و صرف غذا هستید، این رستوران ها گزینه های خوبی خواهند بود.

• شرف الاسلامی: واقع در بازار بزرگ، خیابان بازار ساعت. ساعت کاری از 4 عصر تا 11:30 شب.
• نایب: خیابان وزراء، کوچه یازدهم، پلاک 30. ساعت کاری از 11:30 تا 22:30.
• رستوران مسلم: در بازار بزرگ، خیابان بازار کفاش ها، سبزه میدان. ساعت کاری از 11 تا 18:30 (روزهای تعطیل تا 17:30).
• رستوران جوان: میدان امام خمینی، خیابان ناصر خسرو، پلاک ۶۸. ساعت کاری از 12 ظهر تا 12 شب.
• شمشیری: واقع در سبزه میدان. ساعت کاری از 11:30 تا 22:30.
• حاج مرشد: بازار بزرگ، خیابان 15 خرداد، پشت مسجد جامع، کوچه صندوق سازان. ساعت کاری از 11 تا 17.
• فلافلی مروی: در ناصر خسرو، ابتدای کوچه مروی. ساعت کاری از 11 تا 23.
• رستوران قدح: واقع در خیام شمالی، کوچه کربلائی، پلاک 76. ساعت کاری از 17 تا 12.

هتل های نزدیک بازار تهران

اگر قصد اقامت در نزدیکی بازار بزرگ تهران را دارید، برخی از هتل های مناسب عبارت اند از:

• هتل شهریار تهران (۲ ستاره): میدان امام خمینی، خیابان ناصر خسرو، خیابان سعدی جنوبی.
• هتل هرندی تهران (۳ ستاره): میدان شوش، خیابان شوش، خیابان هرندی.
• هتل فردوسی تهران (۴ ستاره): میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، خیابان کوشک.
• هتل آرمان تهران (۲ ستاره): میدان امام خمینی (توپ خانه)، خیابان سعدی جنوبی.
• هتل گلستان تهران (۱ ستاره): خیابان حافظ، نرسیده به میدان حسن آباد.